İngiliz kraliyetinin taç giyme merasimlerinde kullanılan “Hükümdarın Haçlı Asası” isimli tarihi asayı süsleyen “Afrika’nın Büyük Yıldızı”, 530,2 karat tartısıyla dünyanın kesilmiş en büyük renksiz elması özelliğini taşıyor.
İngiltere’de, Londra Kulesi’nde koruma edilen Afrika’nın Büyük Yıldızı’nın, çıkarıldığı Güney Afrika Cumhuriyeti’ne iade edilmesi talebi son haftalarda Güney Afrikalılar tarafından sıklıkla gündeme getiriliyor.
‘Elmas bizden çalındı’
İngiliz Tarihi Kraliyet Saraylarına nazaran dünyanın kesilmiş en büyük renksiz elması olan Afrika’nın Büyük Yıldızı’nın, devrin İngiliz sömürgesi tarafından yerli halkın müsaadesi olmadan Londra’ya götürüldüğüne dikkati çeken Güney Afrikalılar, bu elmasın kendilerinden çalınmış bir cet miras olduğunu öne sürüyor.
Öte yandan elmas, süslediği kraliyet asasıyla İngiliz Kraliyet Hazinesi’nin en bedelli modülleri ortasında yer alıyor.
En az 400 milyon dolar değerinde
AA muhabirinin İngiliz ve Güney Afrika kaynaklarından derlediği bilgiye nazaran, Afrika’nın Büyük Yıldızı, büyüklüğünün yanı sıra teknik açıdan kusursuzluğuyla da cinsinin seçkin örnekleri ortasında yer alıyor.
Yaklaşık 26,5 gram tartısında, armut biçimli, 74 façeta sahibi ve fevkalâde berraklıktaki bu bedelli taşın, piyasa pahasının en az 400 milyon dolar olduğu kestirim ediliyor.
Elmas, İngiltere kolonisi yöneticilerinin İngiliz Hükümdarı’na “armağanı”
Afrika’nın Büyük Yıldızı tıpkı vakitte, Güney Afrika’da 1905’te çıkarılan ve dünyanın en büyük işlenmemiş elması kabul edilen 3 bin 106,8 karatlık “Cullinan Elması”nın en büyük modülü olma özelliği taşıyor.
Dönemin İngiliz kolonisi Transvaal hükümeti tarafından, beyaz maden işvereni Sör Thomas Cullinan’dan satın alınıp, Kral 7. Edvard’a “armağan edilen” dev Cullinan Elması, Kral tarafından kraliyet mücevheratında kullanımı için kesilmek üzere Amsterdam’daki elmas atölyelerine gönderilmişti.
“Afrika’nın Küçük Yıldızları” bulunuyor
Burada 9 büyük 100’den fazla küçük kesime ayrılan Cullinan Elması’nın öteki ünlü modülleri ortasında kraliyet tacını süsleyen 317,4 karatlık “Afrika’nın İkinci Yıldızı” ile kraliçelerin broşlarını süsleyen toplam 160 karat tartısında “Afrika’nın Küçük Yıldızları” bulunuyor.
Bu modüllerin tamamı İngiliz monarşinin hazinesinde bulunsa da pek çok Güney Afrikalı, elmasların ülkelerine iade edilmesi gerektiğini düşünüyor.
İade talepleri
Change.org sitesine nazaran, elmasın iadesi talebiyle başlatılan “Cullinan Elması”nın Güney Afrika’ya dönüşü başlıklı imza kampanyasına şimdiye kadar 7 binden fazla kişi katıldı.
Son haftalarda çok sayıda Güney Afrikalı toplumsal medya kullanıcısının da bu talebi lisana getiren paylaşımlarda bulundu.
‘Kraliçe’nin anısını anmak, sömürgecilik periyodunu kutlamakla eş değer’
Güney Afrikalı muhalif milletvekili Vuyolwethu Zengula, Twitter hesabından yaptığı açıklamada, elmasların iadesinin kâfi olmayacağını, Güney Afrika’nın İngiliz sömürge periyodundan kalan tüm ziyanları tazmin etmesi ve İngiliz Milletler Topluluğundan çekilmesi gerekliliğini savundu.
Ülkenin en büyük üçüncü partisi Ekonomik Özgürlük Savaşçıları başkanı Julius Malema da Kraliçe Elizabeth’in vefatının akabinde yaptığı açıklamada, Kraliçe’nin anısını anmanın, sömürgecilik periyodunu kutlamakla eş kıymet olduğunu söylemişti.
“Doğrudan baskı altında armağan olmaz”
Güney Afrikalı gazeteci Theto Mahlakoana, iade konusuna ait yaptığı değerlendirmede, İngilizlerin tarihi gerçekliği bir yana bırakarak bu elması güya Afrika’nın kendilerine cömert bir armağanıymış üzere görmek istediklerini söyledi.
Mahlakoana, gerçekte ise bu elmasın her türlü baskı ve ayrımcılığa maruz bırakılan mahallî halkların istekleri olmaksızın İngiltere’ye götürülmüş olduğunu belirterek “Yani bu elmasın armağan edildiğine inanıyorsanız, bilmelisiniz ki kaideli yahut direkt baskı altında armağan olmaz.” dedi.
“Faiziyle birlikte Güney Afrika’ya tazminat ödenmeli”
Bu yüzden elmasın sorgulanmasının son derece makul olduğunu lisana getiren Mahlakoana, elmasın bulunduğu asanın İngiliz tarihi açısından değerine dikkati çekerek şunları kaydetti:
“Bu durumda elmasın iadesinin ülkü seçenek olduğuna pek emin değilim. İadesi tahminen de artık bizim için kıymetsiz olurdu zira artık diğerlerine ilişkin bir tarihin modülü. Bunun yerine elmasın çalındığı yıldan itibaren hesaplanmak üzere faiziyle birlikte Güney Afrika’ya tazminat ödenmeli.”