Dağıtık defter teknolojisi (DLT), şifrelenip kesimlere ayrılmış dataların merkeziyetsiz biçimde saklandığı altyapıya denir. Dağıtılmış defter, birden çok site, kurum yahut coğrafyadaki bir ağ üzerinden yayılmış ve senkronize edilen bir veritabanıdır.
Ağ iştirakçileri yetkileri dahilinde datalara erişebilir, güncelleme yapabilir, bilgi doğrulama süreçlerine dayanak verebilirler. Datanın birden fazla noktada bulunması ve sitemin ağ iştirakçileri ortasında kurulan konsensüs ile işlemesi sayesinde otorite yahut yöneticiye muhtaçlık duyulmaz.
Daha yaygın olarak blockchain teknolojisi olarak bilinen dağıtık defter teknolojisi, Bitcoin ile birlikte dünyaya tanıtılmıştır. Birinci yaygın kullanımı 2008 yılında ortaya çıkan Bitcoin ile olmuştur. Bitcoin, global finans sisteminin çöktüğü 2008 yılında Satoshi Nakamoto tarafından geliştirilen aracısız ve inançlı ödeme sistemidir. Bitcoin kripto parasının tanınan hale gelmesi ile birlikte gerisindeki dağıtık defter teknolojisi olan blok zinciri ile ilgili farklı dallara yönelik çalışmalar yapılmaya
başlanmıştır. Yapılan çalışmalarda blok zinciri teknolojisinin sürat ve ölçeklenebilirlik açısında kâfi olmadığının görülmesi nedeniyle dağıtık defter teknolojileri geliştirilmiştir.
Dağıtılmış defter teknolojisinin üçüncü şahıslara inanca dayanan kesimler ve kurumlar üzerinde epey kapsamlı tesirlere sahip olduğu düşünülmektedir.
Dağıtık Defter Teknolojisi (DLT) Nasıl Çalışır?
Merkeziyetsiz yapılarda rastgele bir otorite kelam konusu olmadığı için dataların fikir birliği içerisinde saklanması, erişilmesi, güncellenmesi ve doğrulanması gerekir. DLT ile tüm datalar, kriptografi kullanılarak inançlı formda depolanır ve onlara yalnızca anahtar ile kriptografik imza kullanarak ulaşılabilir.
Dağıtık Defter Teknolojileri
Dağıtık defter teknoloji çeşitlerini şu halde sıralayabiliriz;
- Hedera Hashgraph: Hashgraph, Swirlds tarafından geliştirilmiş patent sahibi bir dağıtılmış defter teknolojisidir. Lisp ve Java programlama lisanı kullanılarak geliştirilmiştir. Hashgraph ağında gerçekleşen her süreç olay olarak isimlendirilmektedir. Her bir olay vakit damgası, kendinden evvelki iki olayın karması, süreçler ve elektronik imza bilgilerini içermektedir.
- DAG (Directed Acyclic Graph): Herkesin kullanımına açık dağıtık defter teknolojisidir. Directed Acyclic Graph teknolojisinde bilgilerin ağa eklenebilmesi için bloklar ve madenciler bulunmadığından süreç fiyatı yoktur. Süreçler bir doğrusal zincir olarak tutulmamaktadır. Süreçler doğrusal olmayan halde kaydedilmektedir. Kullanılan mutakabat protokolünde her süreç evvelki iki süreci doğrulamakta ve süreç bilgisini kaydetmektedir.
- Holochain: Herkesin kullanımına açık dağıtık defter teknolojisidir. Holochain, blok zincirinden farklı olarak, tek bir zincir yerine iştirakçilerin farklı zincirler oluşturmasını temel almaktadır. Blok zinciri teknolojisinde ağdaki tüm iştirakçiler için ortak tek bir zincir üzerinden süreç yapılırken Holochain’de iştirakçiler genel ağın bir modülü olarak bilgileri kendi lokal zincirlerinde saklamaktadır. İştirakçiler ağdaki bilgilerin tümü yerine yalnızca kendi süreçlerini kaydeder.
- Tempo: Verileri ağdaki birçok node ortasında dağıtmak için parçalama yolunu kullanmaktadır. Rastgele bir süreç kaydedilirken mantıksal saat numarası da beraberinde kaydedilmektedir. Her düğüm şahit olduğu her süreç için kendi mantıksal sayacını bir artırmaktadır.